Tác giả: Bác Sĩ Nhãn Khoa Chánh Ngô
Unit # 22, 1300 Finch Ave West. Toronto, Ontario M3J 3K2.
Phone: 647-349-8899
Website: www.drcngo.com
Email: info@drcngo.com
Đại cương về vị trí, cấu tạo và chức năng của điểm vàng:
Điểm vàng (hay hoàng điểm, hay tâm thị) là một điểm nhỏ đường kính khoảng 1.5 millimet và hầu như trực diện với đồng tử. Điểm đặc biệt nhất làm điểm vàng khác với võng mạc ở vùng ngoại biên có rất nhiều mạch máu nhỏ bên dưới võng mạc, thì điểm vàng hoàn toàn không có bất kỳ một mạch máu nhỏ nào bên dưới nó cả.
Trong một số trường hợp như bệnh tiểu đường chẳng hạn hay điểm vàng bị lão hóa ở dạng ướt thì các mạch máu nhỏ sẽ bắt đầu xuất hiện ở trong phạm vi của nó. Đây là một điều cực kỳ bất hạnh và hậu quả rất tai hại không thể nào lường được. Chúng ta sẽ đề cập về việc điều trị trong chốc lát. Điểm vàng là nơi tập trung của tất cả các tế bào nón, khoảng 1 triệu tế bào hình nón ở trong diện tích nhỏ bé này. Không có bất kỳ tế bào hình que nào hiện diện ở bên trong điểm vàng mà hầu hết các tế bào hình que thường được phân bố rãi rác ở vùng ngoại biên của võng mạc. Tế bào hình nón hoạt động trong ánh sáng, nhận diện màu sắc và cho bạn độ phân giải hình ảnh cao nhất. Do đó điểm vàng là nơi cho bạn thị giác cao nhất, rõ nhất và cũng chính là nơi cho bạn nhận diện được màu sắc của các vật thể không di chuyển hoặc cố đinh. Nói nôm na là tế bào hình nón cho ta thị giác lúc ban ngày. Ngược lại, các tế bào hình que hoạt động trong bóng tối và không nhận diện được màu sắc, đa phần là đen và trắng. Các tế bào hình que còn nhận diện được các vật thể di chuyển với tốc độ nhanh mặc dù nó không cho ta biết rõ nét về chi tiết của vật thể đó. Nói nôm na là tế bào hình que cho ta thị giác vào ban đêm. Khi chúng ta quan sát điểm vàng dưới kính hiển vi lúc chúng ta theo dõi võng mạc bằng nội soi, chúng ta thấy điểm vàng rất tròn, hơi lõm xuống và tất nhiên là màu rất vàng. Có đôi khi màu vàng này phản chiếu lại ánh đèn làm nội soi mắt của chúng ta một cách rất rõ rệt. Tuy nhiên đây chỉ là cái mà chúng ta nhìn thấy ở người trẻ tuổi mà thôi. Ở những người già thì phản chiếu ở điểm vàng với ánh sáng của đèn nội soi rất yếu ớt hoặc hoàn toàn mất hẳn do hiện tượng điểm vàng bị lão hóa.
1) Nguyên nhân làm hỏng điểm vàng
Tuổi tác là nguyên nhân chính làm hỏng điểm vàng. Chính vì vậy mà chúng ta mới gọi là lão hóa đúng không bạn? Tại sao? Vì trong quá trình lão hóa, các tế bào nón tiết ra các chất thải độc hại. Các chất này bám vào thành của màng Bruch và làm hủy hoại điểm vàng trong mắt của quý vị. Nhưng còn các nguyên nhân khác thì sao? Thưa quý vị theo thống kê mới nhất thì hút thuốc là một nguyên nhân khá quan trọng để làm lão hóa điểm vàng một cách tệ hại nhất. Ngoài ra, các tia cực tím trong ánh sáng mặt trời cũng là một nguyên nhân quan trọng khác mà chúng ta có thể tránh được do việc đeo kính mát. Nguyên nhân cuối cùng để làm hỏng điểm vàng là do sắc tộc. Bệnh nầy rất phổ biến ở những người da trắng còn đối với người da vàng chúng ta cũng có nhưng rất ít.
2) Các loại bệnh:
Có 2 loại bệnh. Một là hỏng điểm vàng ở dạng khô. Bệnh này chiếm đại đa số các ca bệnh nhưng hiện giờ khoa học chưa tìm ra được cách chữa trị. Một dạng khác rât hiếm và nguy hiểm nhất là dạng ướt (vì các chất thủy dịch tiết ra bên dưới các tế bào ở màng Bruch). Nếu một người chẳng may bị bệnh dạng này thì họ sẽ được gửi vào khoa mắt của một bệnh viện gần nhất để chữa trị ngay lập tức vì khả năng rớt võng mạc và mù lòa rất cao. Có nhiều cách chữa trị bệnh này, tùy theo mức độ nặng nhẹ, vị trí của chổ điểm vàng bị lão hóa vân vân mà cách chữa trị có thể thay đổi. Cách chữa trị phổ biến nhất hiện nay là tiêm thuốc trực tiếp vào dịch thủy tinh ở bên trong mắt. Các loại thuốc này có tác dụng ngăn chặn sự phát triển của các mạch máu nhỏ bên dưới và bên trong phạm vi của điểm vàng. Ngoài ra còn nhiều cách trị khác như là dùng tia laser hay phẩu thuật nữa. Mỗi cách chữa trị đều có lợi và hại khác nhau. Trong phạm vi khuôn khổ của bài viết này, không cho phép chúng tôi bàn thảo về các cách chữa trị, hy vọng là trong một bài viết khác.
3) Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh lão hóa điểm vàng:
Khác với các bệnh thông thường ở mắt rất thầm lặng, bệnh lão hóa điểm vàng có các dấu hiệu rất rõ rệt và bộc phát rất mau. Cái điều làm khó chịu cho nhiều người nhất là thấy những đường thẳng bị trở thành cong hay biến dạng, hay có một lỗ hổng hay chấm đen kịt trước mắt. Việc đọc sách báo, nhận diện khuôn mặt người thân, đi đứng di chuyển trở nên hết sức khó khăn. Tuy người bệnh không thực sự mù hẳn vì các tế bào que ở ngoại biên vẫn còn hoạt động, nhưng do chức năng của các tế bào này kém về độ phân giải nên thị giác rất kém, cộng với sự khiếm khuyết trong độ phân giải màu sắc nên người bệnh cực kỳ khổ sở. Chính bản thân người cầm bút đã từng chứng kiến cảnh những người bệnh khổ sở này trở thành điên loạn trong những phút cuối đời của họ vì họ đã mất đi thị giác quý báu nhất của cuộc đời họ.
Một cách tự chẩn đoán và theo dõi bệnh thông thường nhất là dán hình bên dưới vào tường. Bạn hãy đứng 30 centimet xa hình. Hãy lần lượt che một mắt lại và hãy nhìn thẳng vào chấm tròn ở chính giữa hình. Bây giờ hãy quan sát các ô vuông trong hình. Nếu các ô vuông thẳng hàng và vuông góc với nhau thì điểm vàng của bạn không bị bệnh. Trong trường hợp các ô vuông không vuông góc với nhau, hay bạn thấy có một lỗ hổng đen ở bên trong hình tức là điểm vàng của bạn đã bị bệnh lão hóa. Trong trường hợp này, xin bạn nên gặp một bác sĩ nhãn khoa sớm nhất để được tư vấn.
4) Cách phòng ngừa bệnh
Chúng ta không thể ngừng sự lão hóa của mắt hoặc làm cho mắt trẻ lại như lúc chúng ta còn tuổi đôi mươi, nhưng chúng ta có thể kéo dài khả năng làm việc của mắt. Nên ngưng hút thuốc, ăn nhiều cà rốt và các loại rau cải xanh như rau dềnh tây chẳng hạn vì rau này có rất nhiều chất lutein để chống lão hóa ở mắt. Bạn cũng có thể uống thuốc vitamin được chế tạo đặc biệt cho mắt. Khi đi ra ngoài, nên đeo kính mát để phòng chống các tia cực tím lọt vào mắt để làm hại điểm vàng. Nên đi khám mắt thường xuyên để các bác sĩ có thể tư vấn và có cách chữa trị hợp lý cho bạn.
Kết luận: Bệnh lão hóa điểm vàng tuy hiếm ở sắc tộc Việt chúng ta nhưng rất phổ biến ở những sắc dân khác. Ảnh hưởng của nó lên thị giác và tâm sinh lý của người bệnh cực kỳ lớn. Việc đọc sách báo, nhìn mặt người thân, đi đứng vân vân đều bị ảnh hưởng cực kỳ nghiêm trọng. Chăm sóc sức khỏe mắt đúng cách là phương pháp phòng ngừa hữu hiệu nhất.
